Tien vragen aan schrijver en veganist Roanne van Voorst

Roanne van Voorst (1983), antropoloog en schrijver, neemt in haar nieuwe boek Ooit aten we dieren een bijzonder perspectief in. Vanuit de nabije toekomst, waarin de ‘eiwitrevolutie’ voltooid is en vleeseten taboe is geworden, blikt ze terug op onze omgang met dieren in het heden. Haar non-fictieboek staat bol van interessante verhalen en feiten over veganisme, landbouw en dierenwelzijn, en haar mening is duidelijk: de toekomst is vleesloos. Twee korte fictieverhalen, als intermezzo’s gepresenteerd, laten zien hoe mensen in een utopische toekomst zullen eten en terugkijken op de vleesindustrie. We stelden deze antropoloog van de toekomst tien vragen over dierenwelzijn, leven als veganist en haar liefde voor dieren, onder wie haar hond Jax.

Hallo Roanne! Sinds wanneer bekommer jij je om het welzijn van dieren?

Als kind was ik al fan van dieren, zoals alle kinderen. Ik reed paard en trainde paarden, wat ik toen nog zag als het liefhebben van dieren. Als kind had ik katten, ik liet honden uit als eerste bijbaantje, nam gevonden vogeltjes mee naar huis, dat soort dingen. Op mijn veertiende begon ik te experimenteren als vegetariër, al gooide mijn moeder nog weleens roet in het eten door me ervan te overtuigen toch iets met vlees te eten. Op mijn zestiende ging ik zelf koken en werd ik echt vegetariër. Ik bleef wel zuivel eten, tot ik vijf jaar geleden las wat daar de gevolgen van zijn voor klimaat en dierenwelzijn, zoals het doden van stiertjes. Toen ik dat las vielen de schellen van mijn ogen en werd ik veganist.

Wat is je favoriete gerecht om klaar te maken?

Ik ben een intuïtieve koker. Ik vind het leuk om een beetje rommelen, zo doe ik ook boodschappen. Ik koop wat tot me spreekt, waarvan ik denk: dat ziet er mooi uit. Vanuit dat product maak ik iets. Nu het lekker weer is maak ik geen zware gerechten, maar als het niet zo warm is vind ik gepofte aubergine fijn. Ik hou van Israelisch eten maken, niet alleen de hummus maar ook de rest, Ottolenghi-achtig. Eergisteren heb ik groenten gegrild in de oven met verse kruiden. Dat werd een heel ’s zomers gerecht. Ik eet overigens zeker niet altijd heel gezond, maar ook vaak vegan ijs en gebak.

Wanneer voelde je je voor het laatst een vervelende veganist?

Een groepje vrienden met wie ik klim gaat vaak uit eten. Hun favoriete restaurant is een kaasfondue-restaurant. In de meeste restaurants kun je als vegan wel iets eten, maar in een kaasfondue-restaurant wordt het echt lastig als je niet alleen droog brood wil eten. Dan zijn ze enthousiast over het idee te gaan kaasfonduen, tot iemand een blik op mij werpt en zegt: oh wacht, daar kan Roanne niet eten. Dat vind ik weleens jammer. Ik denk dat die veganoptie wel gaat komen bij kaasfondue, maar nu moet ik nog zeggen: liefies, ga lekker zonder mij of we gaan naar een ander restaurant.

Hoe reageert je familie op je veganisme?

Heel lief en ontvankelijk, al volgen ze niet allemaal mijn voorbeeld. Mijn broertje en zijn vriendin eten bewust vaker vegetarisch. Mijn vader eet veel vlees en vis. Hij probeert dat wel biologisch en duurzaam te doen. Afgelopen weekend had hij voor iedereen donuts gekocht en voor mij twee veganistische repen. Dat vind ik dan zo ontzettend aandoenlijk, dat hij de moeite neemt om voor mij even naar de biowinkel te lopen! Ik heb het boek ook geschreven met mijn familie in mijn achterhoofd. Zelf ben ik hoogopgeleid, ik doe al twaalf jaar onderzoek naar klimaatveranderingen en ik lees de krant, maar toch wist ik niet wat voor impact de melkveehouderij heeft. Als ik dat al niet wist, dan zullen heel veel anderen dat ook gemist hebben inclusief mijn familie. Ze zullen niet meteen 100 procent vegan worden na het lezen van mijn boek, maar wel meer inzien dat de manier waarop we nu naar vlees en zuivel kijken een schadelijk sociaal construct is, ingegeven door reclame en commercie.

Krijg je weleens vervelende opmerkingen van mensen?

Op mijn blog krijg ik weleens pittige reacties. ‘Jij gaat mij niet vertellen wat ik moet doen’, of ‘Alles goed en wel maar ik ga nu biefstuk eten’. Good for you, denk ik dan, maar biefstuk is niet ‘goed en wel’ als je kijkt naar milieu en dierenwelzijn. Op mijn Facebook-berichten reageren weleens boze klimaatontkenners. Daar kan ik moeilijk mee in gesprek, want ik schaar me bij de 97 procent van de wetenschappers die geloven dat klimaatverandering plaatsvindt en dat mensen daar verantwoordelijk voor zijn. Maar ik krijg ook reacties waarop ik wel kan ingaan. ‘Veganisten eten veel soja en dat is slecht voor de boskap’ bijvoorbeeld. Daarvan kan ik uitleggen dat het een groot misverstand is. De soja die we in Nederland eten wordt geproduceerd in Europa, maar de soja waarvoor massaal bossen worden gekapt in Zuid Amerika wordt voor 90 procent gebruikt als veevoer voor de veehouderij. Het gros van de reacties is trouwens heel leuk. Een klein deel is vanuit boosheid en angst geschreven. Dat hoort bij sociale transformaties. Verstokte rokers vinden het ook niet leuk dat je bijna nergens meer mag roken.

Waar ga je het liefst uit eten?

Ik heb nu een aantal keer fantastisch gegeten in Choux. Dat zit vlakbij Amsterdam Centraal, tussen het station en het Bimhuis, niet aan de waterkant maar aan dat gekke straatje aan de andere kant van de weg. Choux is fantastisch. Ze serveren wel vlees en vis, maar 80 procent van wat ze serveren is groente en daar zijn ze ontzettend goed in. Vier gangen plantaardig maken ze met veel plezier voor je klaar en dat is fenomenaal. De Kas vind ik ook goed, in Park Frankendael in Amsterdam. Dat is wat chiquer, voor als je eens romantisch wil dineren. En voor lunch Koffie ende Koeck bij het Westerpark.

Heb je een huisdier?

Ik heb een hond, Jax, een zoet en lief dier. Het is een vuilnisbakkenras, ook al lijkt hij een beetje op een Border Collie. Ik heb Jax meegenomen uit Griekenland, gevonden op straat. Nu is hij in Amerika bij mijn man, die woont daar. Tijdens het schrijven van het boek en het nadenken over dierenrechten kreeg ik wel twijfels over het fenomeen huisdieren. Ik denk dat Jax heel happy is bij mij, maar het is eigenlijk best gek dat je een hond in huis neemt als pup en die gaat africhten, gaat zeggen wat hij wel en niet mag doen. Wij spelen de baas over onze huisdieren. Maar katten en honden zijn sociale wezens die het heel fijn vinden als ze geaaid worden, die daarvoor speciaal tegen je aan komen zitten, dus daar is eigenlijk niet zo veel mis mee zolang je ervoor zorgt dat ze hun leven enigszins natuurlijk kunnen leven. Hou je hond niet altijd aan de riem en laat hem ook loslopen en snuffelen. Mijn hond loopt altijd los, behalve als we een heel druk kruispunt oversteken.

Wat is je lievelingsdier?

Ik vind katten geestig, omdat het van die eigenwijze wezentjes zijn. Honden worden echt afhankelijk van je, maar katten niet. They don’t give a fuck. Ze willen eten en soms komen ze bij je liggen, maar ze komen niet op commando en laten zich geen trucjes aanleren. Ik vind paarden nog steeds machtig mooi, maar voel me niet meer oké bij al dat rare manege-gedoe, met kinderen die niet goed met paarden kunnen omgaan en bitten in de mond. Dat vind ik pijnlijk om te zien. En ik ben sinds mijn eigen onderzoek geïnteresseerd geraakt in intelligentere diersoorten. Orka’s bijvoorbeeld. Als je Black Fish ziet, dan wil je toch weten wat zo’n dier allemaal denkt en voelt? Oh, en ik vind vossen heel grappig! Ken je Juniper the Fox op Instagram? Vossen moet je natuurlijk niet als huisdier houden, dat is verschrikkelijk, maar deze vos moet je echt zien en vooral horen!

Als je morgen minister van Landbouw zou worden, wat zou je dan direct veranderen aan het Nederlandse systeem?

Nederland exporteert veel dieren. Dat levende dieren naar andere landen worden getransporteerd omdat ze daar voor een paar cent goedkoper geslacht kunnen worden, vind ik echt ridicuul. Daar zou ik meteen iets aan veranderen. Die transporten zijn ook nog eens vreselijk vervuilend. Ook zou ik een vleestaks invoeren, zodat vlees een eerlijke prijs krijgt. Al die subsidies voor boeren maken vlees veel te goedkoop. Biologisch fruit en groenten zijn relatief duur. Ik zou boeren graag subsidiëren om peulvruchten te gaan verbouwen of om kaas van noten te maken. Ik zou de subsidies dus omdraaien, prikkels implementeren die het aantrekkelijk maken voor boeren om te gaan tuinieren, zodat we minder afhankelijk worden van de veestapel. Plantaardig eten moet de norm worden.

Wat is je lievelingsplaatje of -filmpje van dieren?

Juniper The Fox! Nee, eens denken. Iets grappigs? Een cartoon die ik zag op de Instagram van Kathy Freston, over hoe toekomstige generaties terugkijken naar het eten van dieren. Past perfect bij mijn boek!

Dank je Roanne!