Waarom moeten vleesvervangers op vlees lijken?

Ooit had je als vegetariër slechts keuze tussen een blok tofu of een schijf van samengeperste doperwten en wortels. Inmiddels heeft er een inhaalslag plaatsgevonden op het gebied van vleesvervangers. Er worden niet alleen meer soorten verkocht, producenten zorgen er ook voor dat de vervangers nauwelijks van vlees te onderscheiden zijn. Wat de vraag bij sommigen doet rijzen: waarom moeten vegetarische producten eigenlijk zo nodig op vlees lijken?

Vleesvervangers 2.0
Vivera maakte vorig jaar bekend dat ze als eerste bedrijf ter wereld een 100% plantaardige biefstuk hadden ontwikkeld. Bij IKEA vind je een vegetarische variant van de bekende Zweedse balletjes. Unox verkoopt vleesloze rookworst, De Vegetarische Slager heeft filet americain van tomaat en HEMA doet deze maand een proef met een veganistische hotdog. Dit jaar is ook voor het eerst de Beyond Burger in Nederlandse supermarkten verkrijgbaar, die zo erg op vlees lijkt dat hij “bloedt”.

Al deze opties zijn goed nieuws voor vegetariërs, maar soms verwarrend voor vleeseters. Want waarom zou je een product willen eten dat zó erg op vlees lijkt – je bent toch bewust gestopt met het eten van dieren.

Macht der gewoonte
Allereerst heeft het te maken met wat we gewend zijn. We groeien op in een eetcultuur waarin vlees belangrijk is. Op je boterham doe je boterhamworst, bij de vrijmibo eet je bitterballen, naast de boerenkool ligt een rookworst en als je bij IKEA winkelt eet je na afloop gehaktballetjes. Als je vervolgens besluit om geen vlees meer te eten, is het niet altijd even makkelijk om deze gewoontes af te leren.

Daarnaast zijn er veel mensen die vanwege overwegingen als gezondheid, klimaat of dierenwelzijn besluiten geen vlees te eten. Dit betekent niet dat ze vlees niet lekker vinden. Programmamaakster Marijn Frank maakte een documentaire over haar verlangen naar vlees. Het bleek dat vlees bij haar zelfs een verslavend effect heeft. Vlees bevat de vijfde smaak umami, wat het voor ons vaak onweerstaanbaar maakt.  

We zijn er aan gewend en vinden het lekker. Dit verandert niet als we besluiten vanwege ethische redenen geen vlees meer te eten. Het is daarom fijn dat er producten bestaan die lijken op vlees, maar dit toch niet zijn. Dat je na het uitgaan gewoon terecht kan bij McDonalds of Burger King voor een burger. Of dat je kan aansluiten bij een barbecue en ook worstjes kunt grillen.

De vleeseter gaat om
Daarnaast zijn vleesvervangers ideaal voor beginnende vegetariërs. Als je net bent gestopt met vlees eten, kan het lastig zijn om uit te vinden hoe je nu moet koken. Het is dan vrij makkelijk om in sommige recepten het vlees te vervangen voor een vegetarische variant.

Ook kunnen goede vervangers verstokte vleeseters wel eens zover krijgen dat ze een dagje hun vlees laten staan. Een linzenburger met quinoa zal een barbecue fanaat misschien niet zo snel overtuigen, maar een Beyond Burger die ruikt, smaakt en eruit ziet als vlees hopelijk wel.

Burger King schotelde in de Verenigde Staten klanten een vegetarische variant van hun Whopper voor, zonder dit te zeggen. Niemand had het door. Als er zúlke goede alternatieven zijn van populaire vleesgerechten, wordt het steeds makkelijker om te kiezen voor de optie waar geen dierenleed aan te pas komt.

Concurreren met vlees
Des te meer vervangers op vlees gaan lijken, des te minder wordt de noodzaak om daadwerkelijk dieren te eten. Een toekomstbeeld waar wij erg achter staan! Als vegetarische producten niet meer van vlees te onderscheiden zijn, en steeds meer mensen kiezen voor deze optie, is de intensieve veehouderij hopelijk op een gegeven moment niet meer nodig.

Hoe de vervangers gaan heten is overigens nog een andere vraag. De landbouwcommissie van de Europese Unie wil een verbod op benamingen als “burger” of “schnitzel” als producten geen dierlijke herkomst hebben. Het zou voor teveel verwarring bij de consument zorgen.

En hoewel vegetarische producten qua smaak en uiterlijk steeds meer op vlees lijken, blijft er een groot verschil in prijs. Varkens in Nood deed begin dit jaar onderzoek naar de prijsverschillen en kwam tot de conclusie dat vleesvervangers twee tot drie keer zo duur als vlees zijn. Nogal krom als je bedenkt dat vervangers diervriendelijker en beter voor het klimaat zijn. We hopen dan ook dat door de toegenomen vraag en wetenschappelijke ontwikkeling, vleesvervangers in de toekomst de plaats innemen van de kiloknallers.